وزارت مطالعه باغآینه، مجموعهای است از اقدامات باغآینه در حوزه «مطالعه کتاب» . در حقیقت قرار است تا وزارت مطالعه، ساختاری مستقل همچون دیگر وزارتخانههایی که در جوامع ایجاد میشوند، باشد و به حوزه «مطالعه» بپردازد.
داستان شکلگیری وزارت مطالعه مانند بسیاری از کارهای دیگر حوزه فرهنگ، پر فراز و نشیب بوده است و میخواهیم برای شما بگوییم که چگونه شکل گرفت، در حال حاضر شامل چه اقداماتی است و به چه سمتی حرکت میکند؟
داستان کتابخوانیهای باغآینه از کجا شروع شد؟
باغ آینه در شهریور سال ۱۳۸۵ تاسیس شد و در سال ۱۳۸۶ اولین کلاس کتابخوانیاش برگزار شد. پیش از آن کلاسهای کتابخوانی ما به صورت پراکنده در فرهنگسراها یا کوهها و دشتها برگزار میشد. آموزگار ادبیات ما «هاشم میرزایی» این کلاسها را از سال 1367 برگزار میکرد تا شاید کتابخوانی اندکی در شهرهای ما جان بگیرد.
سرانجام برای جمع کردن تمام این پراکندگیها، باغآینه را تأسیس کرد تا فضایی باشد برای منظمتر کتاب خواندن. روال کتاب خواندن به این صورت بود که هر هفته کتابی را انتخاب میکردیم و در طول هفته میخواندیم و در جلسه بعد دور هم مینشستیم و درباره آن حرف میزدیم.
گروهی از اعضای کلاس هم در طول هفته مقالاتی را مطالعه و جمعبندی میکردند و در روز جلسات به تعداد همه ما چاپ میکردند تا اطلاعاتمان جامعتر شود. موضوع کتابها متفاوت بود؛ رمان، داستان، مقالات اجتماعی، روانشناسی، سینما و ... .
اگر با باغآینه آشنا نیستید، میتوانید درباره جزییات باغآینه بیشتر مطالعه کنید.
چگونه از میان کلاسهای کتابخوانی، ایدهٔ «دو واحد» پیدا شد؟
سالها به همان روال ادامه دادیم و گاه از متخصصان دعوت میکردیم تا درباره آن کتاب مفصلتر برایمان توضیحاتی ارائه دهند. پس از سالها، یک روز معلم ما؛ «هاشم میرزایی» در باغآینه ایدهای را مطرح کردند. ایشان گفتند که این کتابخوانیها اگرچه خوب و مفید است اما پراکنده است و در موضوعات عمیق نمیشویم و ای کاش که به صورت «موضوعی» کتاب بخوانیم؛ مثلا درباره مرگ. کار سنگینتر اما عمیقتری است و دانش عمومی را با کیفیت بهتری بالا میبرد.
در آن دوره کسی این ایده را جدی نگرفت و یکی از دلایلش هم این بود که در بین ما کسی تخصص این کار را نداشت. چند سالی گذشت تا تیم باغ آینه توانستند تخصص این کار را به دست بیاورند و در رشتههای مرتبط تحصیل کنند و برای ارائه دانش در این حوزهها آماده شوند.
اینگونه شد که فعالیت تخصصی باغآینه در زمینه کتابخوانی آغاز شد. همایشها و سمینارها و پادکستها و مقالات، بخشی از این پروژه بودند. در این راستا مفهوم «کلاس» به مفهوم «کارگاه» تغییر کرد. هر کارگاه مختص موضوعی بود که اعضای کارگاه درباره آن موضوع وارد خوانش عمیقی میشدند و شامل تمرینهایی بود. باغآینه اولین فضای فارسیزبان بود و هنوز هست که به این شیوه از کتابخوانی پرداخت. در همان روزهای اول معلم ادبیات ما در حال توضیح طرحی بود:
اینگونه شد که کلاسهای «دو واحد» باغآینه در زمینه کتابخوانی آغاز شدند. در حقیقت کلمه «دو واحد» از این طرح گرفته شده است و به این معناست که در میان واحدهای درسی و دانشگاهی، جای بعضی واحدها خالیست مانند دو واحد عشق، دو واحد مرگ، دو واحد کار.....
در حال حاضر سالهاست که کلاسهای کتابخوانی باغآینه به شیوه «دو واحد» برگزار میشوند و برای فارسیدانان تمام جهان طراحی و اجرا میشوند. اگرچه در ابتدا این کلاسها حضوری برگزار می شدند امّا کرونا به ما یاد داد که تمام کارها را میتوان به شیوهای دیگر نیز انجام داد و اینگونه شد که کتابخوانی باغآینه نیز به صورت آنلاین برگزار شد و مخاطبانی از نقاط مختلف جهان پیدا کرد .
جرقه «وزارت مطالعه» باغآینه، کجا اتفاق افتاد؟
وقتی کارگاههای «دو واحد» گسترده شدند ورویدادهای بیشتری پیرامون کتابخوانی در باغاینه برگزار شد، در واقع باغآینه به صورت تخصصی وارد حوزه کتابخوانی شده بود. کارگاههای کتابخوانی، همایشها و سمینارها در زمینه کتابخوانی، ساخت پادکست، انتشار مقالات در زمینه کتاب و کتابخوانی و ... قطعههایی از یک پازل بودند و در کنارهم «وزارت مطالعه» باغآینه را ساختند. این فعالیتها به حدّی گسترده شد که در باغآینه روزی گرد هم آمدیم و بخشی با نام «وزارت مطالعه» خلق کردیم.
«وزارت مطالعه» به این معنا که اگر وزارتخانههای دیگر یک جامعه همچون وزارت ورزش، وزارت فرهنگ، وزارت نفت و ... در حوزههای مرتبط با ورزش و فرهنگ و نفت فعالیت دارند، ما نیز همچون یک وزارت مطالعه، تمام فعالیتهای این بخش را انجام دهیم و در رشد آن تمام تلاشمان را به کار گیریم.
امّا ناگفته نماند که شکلگیری این موضوع همانقدر برای تیم باغآینه عجیب است که برای شنوندگان آن؛ کتابخوانی و کارآفرینی! همه فارسیدانان میدانند که این دو کلمه، گویی هیچوقت به دور از شوخی در کنار هم قرار نگرفتهاند چرا که شوخی بودن وضعیت کتابخوانی در میان فارسیزبانان روشن و واضح و بر همه مبرهن است.
و البته ما نیز ادعایی نداریم و ممکن است در این مسیر شکستی جدید را تجربه کنیم اما بهتر دیدیم آخرین تلاشمان را هم انجام دهیم و موضوعاتی که برایشان تلاش زیادی کردهایم و پاسخ بسیاری از پرسشهای روزانهمان را از طریق آنها یافتهایم، در این وبسایت ثبت کنیم تا حداقل اگر شکست خوردیم، از گزند فراموشی در امان بمانند و جایی ثبت شده باقی بمانند تا شاید به اندک انسانهایی که در پی پاسخ پرسشهای خود هستند، کمک کنند تا آنها نیز در این زمان کوتاه زندگی، سریعتر به پاسخهای خود برسند و اندکی از رنجشان بکاهد.
در حال حاضر کجاییم و چه میکنیم؟
حال کتابخوانیهای باغ آینه 17 سال است که برای فارسیدانان برگزار میشوند و در گذر زمان تغییر و تکامل یافتهاند. در حقیقت فلسفه شکلگیری این کلاس برای تمام فارسیدانان جهان ، احساس نیاز برای بالا بردن آگاهی عمومی در میان فارسی دانان است تا پاسخ پرسشهای خود را بیابند و روزهای زندگیشان در سردرگمی تلف نشود. اگرچه در کنار این هدف، مقاصد دیگری نیز دنبال میشود از جمله آنکه :
- ما فارسیدانان در جمعها صحبتهای دقیقتری بیان کنیم تا گسترشدهنده و سفیر آگاهی برای عزیزنمان باشیم
- ما فارسیدانان دقیقتر فکر کنیم تا بتوانیم درست تر عمل کنیم و درنهایت زندگیمان را غنیتر کنیم
- و فراموش نکنیم که نیازی نیست همه افراد یک جامعه کتابخوان باشند تا جامعه به خردمندی برسد بلکه اگر تنها یک نفر در هر خانواده، کتابخوان وجود داشته باشد برای خردمند شدن یک جامعه کافیست.
به همین دلایل برای عموم طراحی شدهاند و برای همه انسانهای علاقهمند، مناسب و ساده و کاربردی خواهند بود. کارگاههای کتابخوانی باغآینه را تیم ایدهپرداز باغ با تلاش فراوان طراحی کردهاند و در این دورهها تلاش برآنست تا انسانها به نگاه جدیدی درباره موضوع کارگاهها برسند. تمامی این دورهها در حقیقت کاوش و جستجوییست در درون تکتک افراد شرکت کننده.
در این راستا کتابها توسط معلم راهنمای دوره معرفی و انتخاب میشوند و در هر هفته توسط افراد خوانده میشود و پیرامون آن صحبت میکنند. ( این کلاس بحث آزاد نیست. بحث آزاد نام کلاس دیگری در باغ آینه است که به شیوه دیگری طراحی و اجرا میشوند.) هموطنان خارج از ایران و سایر فارسی دانان نیز میتوانند در تمام دورههای کتابخوانی باغآینه شرکت کنند. (در تلاش هستیم تا در آینده این دورهها برای غیرفارسیدانان جهان نیز برگزار شوند)
اگر علاقهمند هستید تا دربارهٔ کلاس بحثآزاد بیشتر بدانید؛ میتوانید به یادداشتی که تحت عنوان آشنایی با کافه پرسش نوشته شده است، مراجعه کنید.
امّا از سال ۱۴۰۲ به دلیل سرعت محدود اینترنت، وضعیت اقتصادی جامعه و ....... بر آن شدیم تا این کارگاهها را به شیوهای برگزار کنیم که با کمترین هزینهها و کمترین دشواری در دسترسی به اینترنت برای همه انسانها در دسترس باشد. این موضوع نقطه آغاز بخش کتابخوانی سایت باغآینه برای تمام فارسیدانان جهان بود.
در بخش وزارت مطالعه سایت باغآینه شما میتوانید دورههای «دو واحد» مورد علاقه خود را انتخاب و مطالعه کنید. همچنین میتوانید در سمینارها و همایشها و رویدادهای مرتبط با کتابخوانی شرکت کنید که برای سنین مختلف طراحی و برگزار میشوند. البته که با خرید اشتراک باغآینه شما علاوه بر دسترسی به تمام دورههای وزارت مطالعه، به دورههای دیگر باغآینه نیز دسترسی خواهید داشت.
برای آشنایی بیشتر با محتوای این کارگاهها، پادکستی تحت عنوان «باغکست آینه» در تمام پادگیرها منتشر میشود که به معرفی محتوای این دورهها میپردازد. شما میتوانید پادکست «باغکست آینه» را از تمام پادگیرها بشنوید.
باغکست آینه میتواند آغاز خوبی برای دورهها باشد و شما را به حال و هوای آن دورهی خاص از کتابخوانی باغآینه ببرد. البته که باغکست آینه به تازگی منتشر شده است و اندک اندک اپیزودهای بیشتری از آن منتشر خواهند شد.
در پایان؛
هدف ما از این نوشته آن بوده است که ابتدا با ساختار وزارت مطالعه بیشتر آشنا شوید چراکه:
- اگر علاقه به شرکت در این دورهها داشتید، با ساختار آن بیشتر آشنا شوید
- اگر علاقه به شرکت در این دورهها نداشتید و صرفاً برای آگاهی بیشتر در اینجا هستید، اطلاعات مورد نیاز خود را درباره وزارت مطالعه و ساختار آن به دست آورید.
پس از این آشنایی، میتوانید هر کدام از دورههای وزارت مطالعه را به دلخواه خود شرکت کنید.
همچنین بهتر است بگوییم که در حال حاضر باغآینه در تلاش است تا تمام رویدادها و اقدامات خود را در وزارت مطالعه روی وبسایت باغآینه قرار دهد تا در دسترس تمام فارسیدانان جهان قرار بگیرد.
اگرچه هنوز به دلایل مختلفی از جمله شرایط اقتصادی جامعه ما، باغآینه در طول سال فقط یک کارگاه حضوری در حوزه کتابخوانی با تعداد محدود برگزار میکند که در حال حاضر ظرفیت آن تکمیل است -البتّه جای نگرانی نیست زیرا محتوای تمام دورههای حضوری نیز در نهایت روی همین وبسایت با هزینه و دشواری کمتر و برای همه افراد جامعه در دسترس خواهد بود- امّا در هر زمان که تغییری در ظرفیت کارگاه رخ دهد از طریق وبسایت باغآینه اطلاعرسانی خواهد شد تا اگر دوست داشتید، در کارگاههای حضوری به ما بپیوندید. ما از دور و نزدیک، به صورت مجازی یا حقیقی و در همه حال مشتاق دیدار شما فرهنگدوستان هستیم.
همچنین در صفحه اینستاگرام وزارت مطالعه، شما میتوایند مطالب متفاوتی که در این فضای مجازی تحت این عنوان شکل میگیرند، مطالعه بفرمایید. 
هنگام به کام
فرهنگدوست عزیز
عضویت در باغآینه، رایگان و سریع است و کافیست برای خودتان نام و رمز عبور تعیین کنید.
شما با عضویت در باغآینه، به بخشی از درسهای باغآینه دسترسی پیدا میکنید.
- برخی درسهای وزارت مطالعه ( * )
- برخی درسهای دمی پیش دانا ( * )
- برخی جلسات کتابخوانیها ( * ، * ، * )
- بسیاری از بخشهای موزهٔ انسانهای معمولی
- تمام بخشهای کافه پرسش
دوست عزیز؛
اگر با باغآینه آشنا نیستید و ترجیح میدهید درباره باغ بیشتر بدانید، میتوانید بخش درباره ما را مطالعه کنید یا به نظرات دانشجویان باغ، نگاهی بیندازید و دقیقتر به این پرسش فکر کنید که آیا باغآینه برای شما مناسب است یا نه؟
پرسش:
به نظر شما
۱) چه ایدههایی را میتوان برای کتابخوانی فارسیدانان جهان اجرا کرد؟
۲) شما به کدام ایدهها در این حوزه علاقه دارید؟
مسیر پیشنهادی باغ آینه برای خواندن مطالب وزارت مطالعه
- آشنایی با وزارت مطالعه باغآینه و دورههای کتابخوانی
- آیا مفهوم «مطالعه» را متوجه شدهایم؟
- در باغآینه، کتابخوانی را از کجا شروع میکنیم؟
- چگونه میتوان به کتاب و کتابخوانی علاقهمند شد؟ | بخش اوّل
- چگونه میتوان به کتاب و کتابخوانی علاقهمند شد؟ | بخش دوم
- چگونه میتوان به کتاب و کتابخوانی علاقهمند شد؟ | بخش سوم
- سه بازی کتابخوانی از رابرت فیشر
- بازی با کتابنخوانها
- چرا پیوستن به گروههای کتابخوانی؟
- آیا در نقطهٔ صفر کتابخوانی هستید؟
- چگونه کتاب خوب را از کتاب بد تشخیص دهیم؟
