حال پس از فهمِ موتیفِ و تشخیصِ موتیفِ شعر سهراب، میتوانیم به زبانِ سهراب سپهری نزدیک شویم و واژههای او را بشناسیم. انتظار آن است که پس از مطالعهٔ این بخش، با لغتنامهٔ ذهنِ سهراب بیشتر آشنا شوید و زبانِ مخصوصِ او را بشناسید
ناگفته میدانید هر شاعری، زبانی دارد! شاید بتوان گفت که زبان هیچ شاعری، زبان رایجِ روزگارِ او نیست، افسوس که فعلاً نمیتوانم ثابت کنم والّا میگفتم : هر انسانی زبان خاصّ خودش را دارد!
اجازه بدهید بگویم که آموختن زبانِ یک شاعر، چیزی کمتر از آموختنِ یک زبانِ بیگانه ندارد؛ شاید هم گاهی کمی سختتر است زیرا نیازمند شناخت «موتیف» شاعر، روزگار شاعر، معیارها و ارزشهای شاعر و ... نیز هست.
اگر هنوز با مفهوم موتیف آشنا نشدهاید، پیشنهاد میکنیم ابتدا درس «موتیف در ادبیات» را نگاهی بیندازید.
مقصود از زبانِ متفاوت چیست؟
اگرچه بسیاری از مردمان دارایِ زبانِ مشترک هستند امّا من منظورم از زبانِ متفاوت این است که ذهنِ هر کسی با توجّه به آموختههای او، فیلترِ(صافی) دانستههایِ اوست.
«آسمان» در زبانِ همهٔ شاعران، یکسان نیست؛ مثال:
الف) مزرع سبز فلک دیدم و داسِ مهِ نو
یادم از کِشتهٔ خویش آمد و هنگام درو (حافظ)
معنا: آسمان را مانند کشتزاری سبز(آبی) دیدم و ماه نو را مانند داس پنداشتم
به یاد کشتههای خویش(رفتار و کردار و اعمال خویش) افتادم و زمانی که نتیجهٔ آنها را میبینم و هنگام درو فرامیرسد.( به آخرت خویش و محصولاتِ رفتارهای خود اندیشیدم)
ب) آسمان سرنگونِ بیکاریست
من که هیچم چه کار خواهم کرد
«بیدل دهلوی»
معنا: آسمان، بیکاریست که سرنگون شده است
من که آسمان نیستم و در برابر آن هیچم چه کار میتوانم کرد!
شاعری داریم که زبانش، بسیار نبردانگیر و مبارزطلب است انگار به جای همهٔ انسانهایِ زخمخورده، ستمدیده، معترض، عاصی و ... سخن میگوید؛ به کسانی که تحقیرکنندهاند، میتازد و از تحقیرشدگان دفاع میکند. در حقیقت این شاعر بزرگ، به جای بسیاری از انسانها، انتقام از ستمگر میگیرد؛ او نمایندهٔ نفرینشدگانِ زمین است و از آنان میخواهد که او را فریاد کنند و با او فریاد کنند و دست در دست هم دهند تا فقر را، ظلم را، ناامیدی را، جاهطلبی را و ... از ریشه برکَنند. (در فرصتی مناسب، در این باره سخن خواهیم گفت که پایه و ریشهٔ اینهمه آشفتگی، ستیزه، ستایش دادگری و آزادی، سرزنش و دهنکجی به قدرتمندان و زورگویان کجاست؟)
امّا زبان سهراب سپهری چگونه است؟
هنگام به کام
فرهنگدوست عزیز
عضویت در باغآینه، رایگان و سریع است و کافیست برای خودتان نام و رمز عبور تعیین کنید.
شما با عضویت در باغآینه، به بخشی از درسهای باغآینه دسترسی پیدا میکنید.
- برخی درسهای وزارت مطالعه ( * )
- برخی درسهای دمی پیش دانا ( * )
- برخی جلسات کتابخوانیها ( * ، * ، * )
- بسیاری از بخشهای موزهٔ انسانهای معمولی
- تمام بخشهای کافه پرسش
دوست عزیز؛
اگر با باغآینه آشنا نیستید و ترجیح میدهید درباره باغ بیشتر بدانید، میتوانید بخش درباره ما را مطالعه کنید یا به نظرات دانشجویان باغ، نگاهی بیندازید و دقیقتر به این پرسش فکر کنید که آیا باغآینه برای شما مناسب است یا نه؟
تمرین:
زبان یک شخص(خود یا دیگری یا حتّی یک فرد مشهور) و یا یک وسیله(مثل یک محصول یا یک خوراکی و ...) را توضیح دهید. مثلا مقایسه زبان نلسون ماندلا و هیتلر یا مقایسهٔ زبانِ یک رودخانه با یک لجنزار میتواند تمرین خوبی برای فهمِ زبانهای متفاوت باشد.
مسیر پیشنهادی باغ آینه برای خواندن مطالب دمی پیش دانا | سهراب سپهری
- مقدمهای بر شناخت سهراب سپهری
- سخن آغازین درباره سهراب سپهری
- آشناییزدایی
- بررسی کامل آشناییزدایی در شعر سهراب سپهری
- موتیف (Motif) در ادبیات و شعر سهراب
- زبانِ سهراب سپهری
- زندگی سهراب سپهری
- شعر «غربت» | سهراب سپهری
- شعر «نشانی» | سهراب سپهری
- صدای پای آب | بخش اوّل
- صدای پای آب | بخش دوم
- صدای پای آب | بخش سوم
- صدای پای آب | بخش چهارم
- صدای پای آب | بخش پنجم
- صدای پای آب | بخش ششم
- صدای پای آب | بخش هفتم
- صدای پای آب | بخش هشتم
- صدای پای آب | بخش نهم